Tegenwoordig kijkt men er niet van op als ouders een kind krijgen - of zwanger zijn - zonder dat ze getrouwd zijn. Medio 20e eeuw sprak men er nog schande van. Maar ruim twee eeuwen geleden kwam in Steenderen zelfs Justitie er nog aan te pas.
Zo’n ‘wandaad’ werd daar in die tijd standaard bestraft met een boete van 12 gulden en 10 stuivers. Dat was veel geld in die tijd. Een boete ook die hoger is dan wanneer je iemand ‘een gat in de kop geslagen’ hebt.
In het Breukenprotocol – het overzicht van opgelegde boetes - van Steenderen staan vele gevallen vermeld: dit te midden van andere overtredingen, zoals beledigingen, mishandelingen en dronkenschap. Zo krijgt de dochter van Gerrit Egbers in 1748 een boete omdat ze zich ‘buiten echt heeft laten bezwangeren, en van een dochter gekraamd heeft.’ Buiten echt wil zeggen: ongetrouwd. Denk aan ons woord echtpaar.
Zelfs als je netjes drie maanden voor een geboorte bent getrouwd, ook wel een ‘moetje’ genoemd, ontspring je de dans niet. Dat overkomt Reintje Huetink (1745-1774), dochter van Arend Huetink op boerderij De Halve Welle (onder Bronkhorst).
Op 20 mei 1770 trouwt ze met Willem van Londen
(1740-1818), zoon van de herbergier van herberg
De Gouden Leeuw in Bronkhorst. Op 26 augustus, drie maanden later, wordt
dochter Elsken geboren. Evenzogoed staat Reintje in het Breukenprotocol genoteerd:
‘is de dochter van Arent Huetink in den Baakerweert, zijnde getrouwt aan W. van
Londen, met ¼ jaar in de kraam gekomen’.
Vier jaar later sterft Reintje al, slechts 29 jaar oud. Mijn
voorvader Garrit Arends (ca. 1725-1789)
- zwager van Arend en daarmee een oom van Reintje - wordt
benoemd tot een van de voogden over haar inmiddels twee kinderen.
Eerdere versies van dit verhaal verschenen in:
- OTGB (Oostgelders Tijdschrift voor Genealogie en Boerderij-onderzoek) 2024-04
Meer lezen over Garrit Arends? Dat kan via de volgende links:
De
veermannen van het Bronkhorsterveer vanaf 1696
Boerderij
Steenweert in Bronkhorst
